استان گلستان در دهه‌های گذشته یکی از قطب‌های اصلی تولید محصولات استراتژیک کشور از جمله گندم، پنبه و دانه‌های روغنی بوده است. در دهه ۶۰ و ۷۰ خورشیدی، گلستان به تنهایی بیش از ۱۸۰ هزار هکتار سطح زیر کشت پنبه داشت؛ محصولی که آن زمان «طلای سفید» شمال کشور لقب گرفته بود. اما طی دو دهه اخیر، با تغییر الگوی کشت، افت حمایت‌ها و بحران‌های آبی، پنبه و دیگر محصولات مهم این استان به حاشیه رانده شدند.

کشاورزی گلستان همچنان در انتظار عدالت است

در کنار این‌ها، پروژه‌های آبی مانند سدها، کانال‌ها و شبکه‌های زهکشی نیز یا به سرانجام نرسیده‌اند یا فرسوده شده‌اند. کشاورزان امروز  کشاورزی گلستان ، علی‌رغم داشتن زمین حاصل‌خیز، با مشکلاتی همچون بی‌آبی، پمپاژ پرهزینه، کم‌توجهی به صنایع تبدیلی و ضعف در صادرات محصولات کشاورزی دست و پنجه نرم می‌کنند.

اگرچه مسئولان کشوری و استانی با سفرهای متعدد و وعده‌های پرزرق‌وبرق از احیای کشاورزی گلستان می‌گویند، اما کشاورزان هنوز ثمره‌ای از این همه جلسه و بازدید نمی‌بینند. نبود برنامه عملی، تعلل در اجرای قوانین حمایتی و فراموشی وعده‌های پیشین،  کشاورزی گلستان را در دور باطل شعار و بی‌عملی گرفتار کرده است.

روایت یک کشاورز؛ زمین داریم، آب نیست؛ حمایت هم نیست

حسین نوری، کشاورز منطقه آق‌قلا می‌گوید: از گذشته تا امروز، فقط وعده شنیده‌ایم. زمین هست، دانش هست، اما حمایت‌ها همیشه یا دیر رسیده یا ناکافی بوده. اگر پنبه و دانه‌های روغنی را جدی بگیرند،  کشاورزی گلستان می‌تواند بخش زیادی از نیاز کشور به گندم و روغن رو تأمین کند.

وی با اشاره به مشکلات آبی منطقه افزود: برای هر نوبت آبیاری باید سه مرحله پمپاژ انجام شود. هزینه برق، تعمیرات و تجهیزات، چیزی برای ما باقی نمی‌گذارد. دولت باید فکری به حال زیرساخت‌ها کند، وگرنه کشاورزی در این منطقه دیگر صرفه اقتصادی ندارد.

منابع آبی که باید به کشاورزان این منطقه برسد، به مناطق دیگر می‌رود

جمشید قائم‌مقام، نماینده مردم، رامیان و آزادشهر نیز به مشکلات شدید آبی اشاره کرد گفت: مردم منطقه سد وشمگیر، سال‌هاست که از حق‌آبه سدهای بالادستی محروم مانده‌اند. منابع آبی‌ای که باید به کشاورزان این منطقه برسد، به مناطق دیگر می‌رود.

وی با انتقاد از پروژه‌های نیمه‌تمام گفت: پروژه‌ای که باید نجات‌بخش منطقه باشد، بیش از ۲۰ سال است بین اعتبارات معطل مانده است. پروژه انتقال آبی که توسط قرارگاه هم شروع شده بود، الان با ۵۰ درصد کار متوقف شده است.

نماینده شرق گلستان همچنین تأکید کرد: باید سدها لایروبی شوند و انتقال آب به‌صورت مکانیزه انجام شود. کشاورز باید برای رسیدن آب به زمینش، چند مرحله پمپاژ انجام دهد که اصلاً توجیه اقتصادی ندارد.

وی همچنین خواستار تحقیقات علمی برای تعیین الگوی کشت جدید متناسب با اقلیم امروز شد و افزود: نمی‌توان با الگوی کشاورزی ۵۰ سال پیش، به آینده رفت. باید ریل‌گذاری کشاورزی این منطقه عوض شود.

عسکری: پنبه را احیا می‌کنیم؛ وقت عمل است

محمدجواد عسکری، رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی،  با بیان اینکه این استان یکی از تولیدکنندگان اصلی محصولات کشاورزی کشور است، گفت: ۱۲ درصد تولید کشاورزی کشور مربوط به  کشاورزی گلستان است، اما این استان به اندازه سهمش از منابع و زیرساخت‌ها بهره‌مند نیست.

وی احیای پنبه را یکی از اولویت‌های اصلی دانست و گفت: در گذشته  کشاورزی گلستان تا ۱۸۰ هزار هکتار پنبه داشت. ما در تلاشیم تا این طلای سفید را احیا کنیم؛ هم از نظر اشتغال و هم از نظر تأمین روغن و مواد اولیه کشور اهمیت بالایی دارد.

عسکری همچنین به زیرساخت‌های ناقص آبی اشاره کرد و گفت: سدهای نیمه‌تمام، پروژه‌های ناقص انتقال آب و کم‌توجهی به آبیاری نوین از مهم‌ترین چالش‌هایی بود که در بازدیدها مشاهده کردیم. وزارت نیرو و جهاد کشاورزی باید فوراً وارد عمل شوند.

وی به ضرورت ایجاد پایانه‌های صادراتی، صنایع تبدیلی و تجهیز فرودگاه برای صادرات هوایی محصولات نیز اشاره کرد و افزود: قانون داریم، اما اجرا نمی‌شود. بودجه ۱۴۰۴ و برنامه هفتم توسعه بخش کشاورزی را دیده، حالا وقت عمل است.

کشاورزی گلستان، در بزنگاه تصمیم‌گیری‌های واقعی

سفر میدانی کمیسیون کشاورزی و حضور نمایندگان در شرق گلستان، فرصتی بود برای بازخوانی مطالبات دیرینه کشاورزان و سنجش عمق مشکلات ریشه‌دار استان. هم عسکری از احیای پنبه، توسعه زیرساخت‌ها و اجرای قوانین گفت؛ و هم قائم‌مقام از نیاز فوری به عدالت آبی، لایروبی سدها، و تغییر الگوی کشت سخن گفت.

اما واقعیت این است که  کشاورزی گلستان دیگر تاب شعارهای بی‌پشتوانه را ندارند. آن‌ها زمین دارند، تخصص دارند، اما زیرساخت و حمایت نمی‌بینند. احیای پنبه، تکمیل پروژه‌های انتقال آب، ایجاد صنایع تبدیلی و مهار خام‌فروشی، همگی باید در اولویت قرار گیرند.

اگر مسئولان به وعده‌ها جامه عمل بپوشانند، کشاورزی گلستان  نه‌تنها می‌تواند قطب کشاورزی کشور باقی بماند، بلکه به الگوی موفق توسعه پایدار در اقلیم خشک و نیمه‌خشک ایران تبدیل خواهد شد.

انتهای پیام/