به گزارش شهر و صنعت، بازار ارز یکی از عوامل مهم در ارزیابی عملکرد دولت‌ها به شمار می‌آید. حتی اگر مسئولان اقتصادی کشور بازار غیررسمی ارز را به رسمیت نشناسند، در افکار عمومی این بازار و نرخ‌های آن به عنوان یک معیار مهم برای سنجش وضعیت اقتصادی کشور به حساب می‌آید. نوسانات بازار ارز تحت تأثیر عوامل متعدد سیاسی و اقتصادی است و به همین دلیل، تغییرات نرخ ارز می‌تواند بازتاب‌دهنده وضعیت کلان اقتصادی کشور باشد.

بازار مبادلات ارزی: دماسنج اقتصادی کشور

در دهه‌های اخیر، نوسانات ارز همواره به عنوان یک شاخص سنجش شرایط اقتصادی کشور مطرح بوده است. به‌ویژه در سال‌های اخیر، بازار ارز حتی در دوره‌های ثبات نیز به عنوان ابزاری برای ارزیابی شرایط اقتصادی و سیاسی کشور مورد استفاده قرار می‌گرفت. در دوران دهه هشتاد خورشیدی، کشور دوران نسبتاً ثباتی را در بازار ارز تجربه کرد، که باعث شد نظام ارز تک‌نرخی در کشور مستقر شود و نوسانات جدی در این بازار مشاهده نشود.

علل بروز نوسانات در بازار مبادلات مالی

با وجود اینکه در برخی دوره‌ها بازار ارز ثبات نسبی داشته است، نوسانات ارزی همواره به‌ویژه پس از وقوع بحران‌های سیاسی و اقتصادی بیشتر بوده است. اصلی‌ترین علل نوسانات ارز در کشور، تحولات سیاسی داخلی و بین‌المللی است. از جمله این تحولات، می‌توان به تحریم‌های اقتصادی خارجی و تغییرات در سیاست‌های بین‌المللی اشاره کرد که تأثیر زیادی بر قیمت ارز و نحوه مبادلات اقتصادی دارند. نمونه‌هایی از این نوسانات در تاریخ اخیر کشور، به ویژه در پی تحریم‌های آمریکا و خروج این کشور از برجام، به وضوح دیده می‌شود.

نقش عوامل داخلی در شدت نوسانات بازار مبادلات مالی

اگرچه تحولات خارجی و سیاست‌های بین‌المللی نقش زیادی در نوسانات بازار ارز دارند، برخی مشکلات داخلی نیز به تشدید این نوسانات کمک می‌کنند. عواملی نظیر قاچاق سوخت، تراز تجاری منفی، عدم ثبات در سیاست‌های اقتصادی، و اجرای سیاست‌های ارزی سرکوب‌کننده همگی در ایجاد نوسانات ارزی موثر هستند. این مشکلات داخلی زمانی شدت بیشتری می‌یابند که با بحران‌های خارجی مانند تحریم‌ها یا بی‌ثباتی سیاسی داخلی هم‌زمان شوند.

هزینه‌های ناشی از عدم پیوستن به FATF

یکی دیگر از عواملی که تأثیر زیادی بر بازار ارز دارد، عدم پیوستن ایران به گروه ویژه اقدام مالی (FATF) است. عدم عضویت در این گروه باعث می‌شود که کشورها برای انجام معاملات تجاری با ایران، قوانین سختگیرانه‌ای را برای مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم اعمال کنند. این امر نه تنها باعث می‌شود که بخش زیادی از جابجایی‌های مالی از طریق شبکه‌های غیررسمی انجام شود، بلکه تجار نیز مجبور می‌شوند برای انجام تجارت خود هزینه‌های اضافی بپردازند که این هزینه‌ها در نهایت بر نرخ ارز اثر می‌گذارند.

تراز تجاری منفی و تأثیر آن بر نرخ ارز

به گزارش شهر و صنعت، یکی از عوامل موثر در نوسانات بازار ارز، تراز تجاری کشور است. در سال‌های اخیر، ایران با کسری تراز تجاری مواجه بوده است. برای مثال، در سال گذشته، تراز تجاری کشور به میزان ۱۶.۸ میلیارد دلار منفی بود، به این معنی که میزان واردات از صادرات بیشتر بوده است. این کسری تراز تجاری باعث افزایش فشار به منابع ارزی کشور و در نتیجه افزایش تقاضای ارز در بازار می‌شود.

سیاست‌های ارزی و اثر آن بر بازار ارز

در طول سال‌ها، سیاست‌های ارزی مختلفی برای کنترل نرخ ارز در ایران به کار گرفته شده است. از جمله این سیاست‌ها، می‌توان به سرکوب نرخ ارز و ایجاد سامانه نیما برای کنترل نرخ ارز اشاره کرد. این سیاست‌ها با هدف پایین نگه داشتن قیمت ارز و جلوگیری از افزایش نرخ‌ها اجرا می‌شدند، اما در عمل باعث بروز نوسانات شدید ارزی شدند. این به دلیل عدم هماهنگی بین قیمت‌های واقعی ارز و نرخ‌های تعیین‌شده در بازار رسمی است که موجب آزاد شدن فشار قیمت در صورت هرگونه بحران ارزی می‌شود.

اثر نقدینگی بالا برنرخ ارز

یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار بر بازار ارز، حجم بالای نقدینگی در کشور است. با افزایش حجم نقدینگی، افراد و سرمایه‌گذاران به دنبال مکانی برای حفظ ارزش پول خود هستند و این باعث می‌شود که بازار ارز به یکی از مقاصد اصلی تبدیل شود. علاوه بر این، افزایش تقاضا برای خرید ارز، به ویژه در بازار غیررسمی، باعث افزایش نرخ ارز در این بازار می‌شود.

سفته‌بازی در بازار ارز

در کنار عوامل داخلی و خارجی، سفته‌بازی در بازار غیررسمی ارز نیز نقش بسزایی در نوسانات بازار دارد. بسیاری از دلالان و سفته‌بازان با استفاده از ابزارهایی نظیر معاملات فردایی و شبانه، از نوسانات بازار ارز بهره‌برداری می‌کنند. این دلالان با استفاده از فناوری‌های جدید و شبکه‌های اجتماعی، نرخ‌های غیررسمی ارز را تحت تأثیر قرار می‌دهند و باعث تشدید نوسانات می‌شوند.

نرخ ارز تجاری و نقش دولت در مدیریت آن

دولت به عنوان بزرگترین دارنده منابع ارزی کشور، با مدیریت صحیح ارزهای حاصل از صادرات نفت، گاز، پتروشیمی و محصولات معدنی می‌تواند بازار ارز را کنترل کند. در این راستا، بانک مرکزی اخیراً تصمیم به هدایت منابع ارزی به بازار ارز توافقی گرفته است. این تصمیم با هدف کاهش اثرات منفی سیاست‌های ارزی سرکوب‌کننده و افزایش شفافیت در بازار ارز اتخاذ شده است.

نتیجه‌گیری

بازار ارز یکی از اجزای کلیدی در اقتصاد ایران است که تحت تأثیر عوامل داخلی و خارجی قرار دارد. نوسانات ارزی همواره نتیجه ترکیبی از تحولات سیاسی، اقتصادی، و چالش‌های داخلی بوده است. به‌منظور کاهش این نوسانات و ایجاد ثبات در بازار ارز، ضروری است که سیاست‌های ارزی به دقت مورد بازنگری قرار گرفته و مشکلات داخلی مانند قاچاق سوخت و تراز تجاری منفی نیز اصلاح شوند.

انتهای پیام/